بررسی عوامل سلامت در استفاده از کامپیوتر (خانم امیری)

بیماری و رایانه

● استفاده از رايانه در زمان ما به يکي از رايج‌ترين کارها تبديل شده است. امروزه رايانه نه تنها در خانه‌ها بلکه در محيط‌هاي کاري نيز گسترش بي‌رويه‌اي پيدا کرده‌اند و کمتر اداره و سازماني را مشاهده مي‌کنيم که از رايانه در آن خبري نباشد. اين پديده جديد اگرچه فوايد بي‌شماري به ما انسان‌ها هديه کرده است اما مشکلاتي براي کاربران به همراه مي‌آورد.
کارشناسان بهداشت حرفه‌اي و ارگونومي معتقدند کار با رايانه عوارضي به همراه دارد. از جمله مهم‌ترين آنها، به مشکلات بينايي براي کاربر، عوارض مفصلي و عضلاني، مشکلات زايماني در دوران بارداري،‌ عوارض پوستي، استرس و تنفس گازهاي مضر متصاعد شده از رايانه اشاره مي‌کنيم.

مشکلات بينايي
مشکلات بينايي، از شايع‌ترين مشکلاتي است که در اثر کار زياد با رايانه بروز مي‌کند. درد، سرخي و سوزش چشم و آب‌ريزش آن، دوبيني، احساس تاري ديد که به کاهش قدرت بينايي، خستگي و درد چشم و سردرد منجر مي‌شود، از جمله اين عوارض است. چشم‌هاي انسان عادت دارند تا بسيار راحت روي اشياي دور و نزديک متمرکز شوند، به همين دليل احتمال خستگي ماهيچه چشمي که روي کاغذ و صفحه مانيتور متمرکز شده وجود دارد. همچنين ماهيچه‌هاي ديگر چشم، از تغييرات نور يا درخشندگي يا از تغيير مسير ديد بين صفحه نمايشگر و نوشته‌هاي در حال تايپ خسته مي‌شوند و به دليل جابه‌جايي زياد کلمات، چشم قدرت تطابق خود را به مرور از دست مي‌دهد. افرادي که داراي اختلالات انکساري اصلاح نشده هستند، بيشتر در معرض خطرند.

عوارض مفصلي و عضلاني
يکي ديگر از شايع‌ترين عوارض کار با رايانه، دردهاي عضلاني و درد مچ دست و بازوها است. درد گردن و کمر در طولاني مدت، خميدگي پشت از عوارض ديگر کار زياد و طولاني با رايانه است. به طور معمول،‌ کاربران رايانه، ساعدها، دست‌ها، بازوان، پشت و گردن خود را در يک حالت ثابت قرار مي‌دهند و اين عمل سبب وارد شدن فشار زياد، در زمان طولاني، روي ماهيچه‌ها و تاندون‌هاي فرد مي‌شود و در نهايت مي‌تواند به مشکلات عضلاني و مفصلي نيز منجر شود. در اين رابطه، عوامل ارگونوميکي مانند بار کاري، حرکات تکراري، طرز نشستن، زاويه ديد، وضعيت ميز و صندلي، ارتفاع صفحه کليد و مانيتور، وضعيت نوري، سرعت تايپ و نداشتن آرامش رواني مي‌تواند از مشکلات جدي به شمار رود.

مشکلات دوران بارداري و زايمان
برخي پژوهشگران بر اين باورند که زايمان‌ها و بارداري‌هاي غيرعادي و تولد نارس و ناقص به استفاده از صفحه نمايش رايانه و وجود تشعشات آن مربوط است. برخي تحقيقات نشان دهنده اين مطلب است که سقط جنين در زماني که در معرض ميدان‌هاي مغناطيسي حاصل از رايانه با قدرت بيش از 9/0 ميکروتسلا قرار دارند، شايع‌تر است. بنابراين هنگام خريد يا استفاده از رايانه بايد دقت کنيد که رايانه شدت ميدان مغناطيسي زيادي نداشته باشد.

مشکلات پوستي
ولتاژ زياد لامپ تصوير در انواع نمايشگرهاي قديمي موجب توليد ميدان الکترواستاتيک و بارهاي الکتريکي مثبت در سطح خارجي صفحه نمايش مي‌شود. در ميدان بين بارهاي مثبت و صورت کاربر، گرد و خاک و ذرات در تمامي جهات حرکت مي‌کنند. اگرچه ميزان گرد و خاک و ذرات بسته به نوع تهويه اتاق، کف‌پوش و عوامل ديگر تغيير مي‌کند، هميشه وجود دارند. جريان بارهاي مثبت حاصل در اين ميدان ممکن است در افرادي که حساسيت پوستي دارند، موجب خشک شدن پوست دست و صورت و ترک خوردن آن شود. همچنين بررسي‌ها نشان داده‌اند افرادي که از حساسيت‌هاي پوستي شکايت دارند و هنگام کار بيشتر تحت فشارهاي فکري و عصبي قرار مي‌گيرند، فشارها و استرس‌ها موجب تغييرات هورموني مانند تيروکسين و پرولاکتين و همچنين ضايعات پوستي در آنها مي‌شود. در يک مطالعه ديگر نيز ارتباط ميان ضايعات پوست صورت و کار با رايانه را به عوامل رواني اجتماعي و مسايل محيط کار نسبت داده‌اند. البته عوامل شخصي هم در بروز اين ضايعات دخالت دارند.

استرس و مشکلات عصبي، رواني
حجم کار زياد و دوري از همکاران در محيط کار مي‌تواند به بروز مشکلات رواني منجر شود. البته کار با رايانه افسردگي‌زا به شمار نمي‌رود بلکه حجم زياد کار است که در ايجاد استرس رواني نقش دارد.

تنفس گازهاي رايانه
بدنه رايانه‌ها و نمايشگرها بر اثر گرم شدن، بوي مخصوصي از خود متصاعد مي‌کنند. از جمله اين بوها، گاز ديوکسين است که به وسيله بدنه رايانه و صفحه نمايشگر توليد مي‌شود. اين مواد به‌عنوان مواد ضدحريق در بدنه نمايشگر و بردهاي رايانه به کار مي‌روند. همچنين گاز اوزن به هنگام کار چاپگر ليزري توليد مي‌شود که به بافت مخاطي بيني، چشم و گلو آسيب مي‌رساند. بنابراين رعايت استانداردهاي مربوط در اين خصوص از سوي واردکنندگان يا توليدکنندگان رايانه ضروري است

بی دردسر با رایانه کار کنید

ارگونومی در اصل واژه ای یونانی است که از ترکیب ERGO به معنی کار و نومس NOMSبه معنای قاعده و قانون تشکیل شده است.
ارگونومی علم مطالعه کارایی و عمل انسان است که توانایی های فرد را مورد مطالعه و تحقیق قرار می دهد تا شرایط کار هماهنگ با وضعیت فرد ایجاد شود.
کاربرد رایانه با وجود مزایای فراوان تبعات منفی هم دارد. کافی است به هشدارهای گاه به گاه پزشکان درباره پیشگیری از بیماری های ناشی از نشستن های طولانی و خیره شدن به صفحه مانیتور توجه کنید.
«ارگونومی رایانه» یعنی مطالعه و بررسی عوامل انسانی درارتباط با رایانه. یکی از اهداف اصلی ارگونومی رایانه تضمین مناسب بودن وضعیت قرارگیری دستگاه برای استفاده است.
برای مثال احساس درد و گرفتگی در ناحیه پشت و گردن ناشی از نشستن نادرست هنگام کار با رایانه است.
هنگام کار با رایانه اگر بیش ازحد به جلو خم شوید، بر شانه و عضلات گردن به علت تحمل وزن سر فشار زیادی وارد می شود. به همین علت هنگام کار با رایانه پشت خود را تا حد امکان صاف نگه دارید و از خم شدن روی صفحه کلید بپرهیزید. برای یادآوری این نکته یک تکه کاغذ روی صفحه نمایش بچسبانید و هربار که آن را می بینید وضعیت نشستن خود را تنظیم کنید.
برای خم نکردن بیش از حد گردن می توانید از صفحه نگه دار (copy holder) استفاده کنید.
هر نوبت، بیش از ۴۵ دقیقه با رایانه کار نکنید. پس از ۴۵ دقیقه چند قدم راه بروید و با نرمش های ساده، گردن، بازو، مچ و دست و پا را حرکت دهید.
فاصله چشمان شما با صفحه نمایش باید بین ۵۰ تا ۶۰ سانتیمتر باشد. سعی کنید چشمان شما با قسمت بالای صفحه نمایش طوری تنظیم شود که ستون فقراتتان صاف باشد. اگر صفحه نمایش در یک خط مستقیم قرار بگیرد برای چشمان شما راحتی بیشتری به همراه خواهدداشت و برای جلوگیری از خستگی چشم هر ۳۰ دقیقه به مکانی دور نگاه کنید.
یادتان باشد موقع کارکردن زیاد پلک بزنید تا دچار خشکی چشم و دیگر مشکلات چشمی نشوید. درخشندگی زیاد صفحه نمایش برای چشم ها مضر است. برای جلوگیری ازانعکاس نور از یک فیلتر شیشه ای یا نوری استفاده کنید و صفحه نمایش را در مکانی دور از پنجره قرار دهید. برای تنظیم بهتر صفحه نمایش می توان از صفحه متحرک استفاده کرد تا با مهیاکردن مناسب ترین شرایط دید از خستگی چشم و سایر عوارض چشمی و ناراحتی ها و عوارض استخوانی و ماهیچه ای جلوگیری کرد.
استفاده از لامپ های مهتابی برای محیط های کاری مناسب است. روشنایی محل کار باید مخلوطی از نور سفید و زرد باشد.
● میز ارگونومیک
استفاده از میز استاندارد نقش مهمی در پیشگیری از عوارض رایانه دارد.
ارتفاع میز باید بین ۶۶ تا ۷۱ سانتیمتر همچنین ارتفاع سطح میزکار باید قابل تنظیم و فضای درنظر گرفته شده برای پاها کافی باشد. سطح میز باید به اندازه ای بزرگ باشد که جای کافی برای تمامی اشیا و وسایل وجودداشته باشد.
رنگ سطح میزکار نباید سفید یا خیلی تیره باشد. این رنگ موجب نامساعدشدن شرایط روشنایی می شود.
● صندلی ارگونومیک
ارتفاع صندلی باید ۴۱ تا ۵۱ سانتیمتر و درحد امکان قابل تنظیم باشد.
رویه صندلی باید از جنسی باشد که اصطلاحاً بتواند تنفس کند، هوا را از خود عبور دهد و موجب تعریق نشود.
عرض پشتی صندلی باید حداقل ۳۲ تا ۳۶ سانتیمتر و ارتفاع آن حداقل ۹۵ تا ۱۱۰ سانتیمتر باشد. پشتی صندلی باید قوس مقعر داشته باشد تا گودی کمر به راحتی در آن جای بگیرد.
صندلی های مورداستفاده در کار با رایانه بهتر است دسته دار و دسته آن با ارتفاع میزکار مطابقت داشته باشد. شیب ۵ تا ۱۵ درجه کف صندلی تمایل به جلو و عقب را امکانپذیر می سازد. پایه و چرخ های صندلی باید محکم و استاندارد درنظر گرفته شود.
از دیگر شرایط مهم کاری هوای تازه در زمان کار با رایانه است. استفاده از تهویه مطبوع اثر چشمگیری در جلوگیری از خستگی کار با رایانه دارد. دمای مناسب ۱۹ تا ۲۳ درجه سانتیگراد برای کار مناسب است.
برای جلوگیری از بی حسی پا می توانید از زیرپایی استفاده کنید. کف پوش چوبی یا پلاستیکی در محیط کار نقش مهمی درجلوگیری از ایجاد الکتریسیته ساکن دارد.
همچنین هنگام کار با رایانه توجه داشته باشید که مچ دست شما نباید درحالت خم قرار گیرد و در زمان استفاده از صفحه کلید، موشواره و سایر وسایل ورودی، مچ باید در امتداد ساعد باشد تا دچار عوارض مزمن مچ دست نشوید. به طورکلی هنگام کار با رایانه، بازوها و آرنج ها زمانی آرامش دارند که نزدیک بدن باشند